Bởi vậy nên mỗi gia đình người Việt trước Tết Nguyên đán thường tổ chức mâm cỗ cũng tiễn Táo quân cùng 3 con cá chép làm phương tiện đưa Táo về Trời.
Sự tích Táo quân được truyền trong dân gian rằng: Thị Nhi có chồng là Trọng Cao. Vợ chồng yêu nhau tha thiết nhưng mãi không có con, vì thế nên Trọng Cao hay dằn vặt vợ. Một hôm, Cao đánh Thị Nhi và đuổi đi. Nhi đến một xứ khác và gặp Phạm Lang, hai người kết thành vợ chồng…Sau khi nguôi giận, Trọng Cao ân hận, nhớ vợ đã tìm đường đi tìm kiếm, tìm mãi, hết gạo hết tiền, Cao phải ăn xin và xin đúng nhà của vợ cũ. Thị Nhi, nhìn người ăn xin biết là chồng cũ, liền cho vào nhà khoản đãi. Trong lúc đang ăn uống thì chồng mới của Thị Nhi về, sợ bị hiểu nhầm, Thị Nhi liền giấu Trọng Cao vào đống rơm. Do vô tình nên Phạm Lang đã đốt đống rơm để lấy tro bón ruộng. Lửa cháy, Thị Nhi nhảy vào cứu chồng cũ nhưng không thành cũng bị thiêu cháy. Quá thương xót vợ, Phạm Lang cũng nhảy vào cứu, nhưng cũng cùng chung số phận với Trọng Cao và Thị Nhi. Thấu hiểu và thương cảm cho tình cảnh 3 người, Ngọc Hoàng thượng đế đã cho họ làm Vua Bếp gọi là Định phúc Táo Quân, với các chức như Phạm Lang được phong là Thổ Công trông coi việc trong bếp, Trọng Cao là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, Thị Nhi được phong là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa. Không những định đoạt may, rủi, phúc họa của gia chủ, các vị Táo còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà…
Lễ cúng cúng ông Công, ông Táo không cần cầu kỳ nhưng lại cần sự trang trọng, thể hiện lòng thành của gia chủ với vị thần cai quản đất đai, bếp núc. Lễ vật gồm: mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc (hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà). Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công thay đổi hàng năm theo ngũ hành. Những đồ "vàng mã" như mũ, áo, hia, và một số vàng thoi bằng giấy sẽ được đốt đi sau lễ cúng…
Theo tục lệ những nhà có trẻ con, người ta còn cúng Táo quân một con gà cồ mới tập gáy luộc, ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ vậy. Và để ông, bà Táo có phơng tiện về trời, người ta còn cúng cá chép với sự tích cá chép hóa rồng, để đưa Táo về trời ở phía Bắc; còn ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ và miền Nam thì đơn giản hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy là đủ. Mâm cỗ cúng ông Táo trong truyền thống bao gồm các món cơ bản như: 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối, 5 lạng thịt vai luộc, 1 bát canh mọc, 1 đĩa xào thập cẩm, 1 đĩa giò, 1 đĩa xôi gấc, 1 đĩa chè kho, 1 đĩa hoa quả, 1 ấm trà sen, 3 chén rượu, 1 quả bưởi, 1 quả cau, lá trầu, 1 lọ hoa đào nhỏ, 1 lọ hoa cúc, 1 tập giấy tiền, vàng mã. Lễ cúng ông Táo cần phải được thực hiện trước khi ông Táo bay về trời báo cáo Ngọc hoàng, tức là trước 12h ngày 23 tháng Chạp. Ngày nay, tùy theo điều kiện thời gian của từng nhà có thể cúng ông Táo vào trưa, tối ngày 22 tháng Chạp hoặc sáng 23 tháng Chạp.
Tết Táo quân là một phong tục đẹp, không chỉ có ý nghĩa về tâm linh, mà còn là dịp để tăng thêm sinh vật cho thiên nhiên, góp phần phát triển môi trường tự nhiên. Tuy nhiên trong ngày cúng Táo quân, khi thả cá chúng ta không nên vứt bừa bãi túi ni long, dụng cụ đựng cá bữa bãi, làm ảnh hưởng đến môi trường và mất mỹ quan, mất vẻ đẹp của tục lện thả cá ngày 23 tháng Chạp.
Nguồn: Báo Du lịch