Ẩm thực Việt có giúp xây dựng thương hiệu du lịch Việt Nam?

Còn nhớ vài năm trước đây, trong một cuộc hội thảo maketing diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh, ông Philp Kotler người được coi là một trong những nhà sáng lập trường phái maketing hiện đại của thế giới đã từng có gợi ý khuyên “Việt Nam nên trở thành bếp ăn của thế giới”. Và trong cuộc hội thảo mới đây do Bộ VHTTDL tổ chức để lấy ý kiến các doanh nghiệp du lịch phục vụ công tác quản lý nhà nước, đã có không ít các doanh nghiệp đề cập đến việc cần xây dựng một thương hiệu du lịch cụ thể cho Việt Nam. Ông Quốc Kỳ - Tổng giám đốc Công ty Du lịch VietTravel có ý kiến tại cuộc hội thảo nên có chương trình cụ thể nghiên cứu về khả năng cung cấp, phát triển của ẩm thực Việt để từ đó xây dựng thương hiệu cho ngành du lịch theo lời khuyên của các chuyên gia . Quả thật nếu nhìn sang các nước có ngành du lịch phát triển thì thấy họ đều có một thương hiệu du lịch vững mạnh.

Chẳng nói đâu xa, chỉ cần nhìn ngay các nước trong khu vực Châu Á như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc sẽ thấy rõ điều đó. Nói đến Nhật Bản người ta nghĩ ngay đến một đất nước với văn hóa khác biệt mà không có quốc gia nào trên thế giới có nét tương đồng. Văn hóa mang đậm chất của các Samurai, của tinh thần quả cảm, lòng tự tôn dân tộc. Nói đến Nhật Bản người ta nghĩ đến ngay ẩm thực Nhật đã khiến cả thế giới phải say lòng, đơn giản nhưng vô cùng tinh tế và là đỉnh cao của nghệ thuật. Là một trong những quốc gia có lịch sử và văn hóa lâu đời nhất trên thế giới, Trung Quốc tập trung vào việc quảng bá thương hiệu du lịch qua các bộ phim kiếm hiệp, phim lịch sử. Thông qua các bộ phim được xuất khẩu đi toàn thế giới, người ta biết đến phong cảnh, non nước đẹp mê hồn của Trung Quốc, qua những bộ phim lịch sử người ta tò mò với những bí ẩn, những con người và những câu truyện xây dựng nên những trang sử hùng hồn không chỉ của đất nước Trung Hoa mà còn ảnh hưởng tới toàn bộ khu vực Châu Á. Cũng có nét ẩm thực rất nổi tiếng nhưng Trung Quốc không tập trung xây dựng thương hiệu ẩm thực mà lại chọn con đường quảng bá lịch sử, văn hóa và đặc biệt là những di sản đã được cả thế giới công nhận của quốc gia mình. Đây là một lựa chọn rất đúng đắn bởi Trung Quốc có diện tích rộng lớn vào loại nhất nhì thế giới với nhiều thắng cảnh, di tích đẹp và thêm hơn 40 di sản đã được Unesco công nhận, 1 kỳ quan thế giới. Còn Hàn Quốc, dù cũng có ẩm thực Hàn rất riêng biệt, có văn hóa truyền thống độc đáo với Hanbok, với các điệu múa dân gian với những khúc ca Ariang nổi tiếng nhưng Hàn Quốc lại xây dựng thương hiệu du lịch Hàn thông qua làn sóng Hallyu. Mặc dù, làn sóng Hallyu được giới thiệu quá phim ảnh, qua Kpop, cũng là cách gián tiếp giới thiệu nét đặc trưng của văn hóa Hàn như ẩm thực, trang phục, phong tục truyền thống… và cuộc sống hàng ngày của người dân xứ sở Kim Chi song cách lựa chọn để xây dựng hoàn toàn không trùng lập với bất kỳ quốc gia nào.


Trở lại Việt Nam, với lịch sử hơn 4000 năm, cũng có những đặc trưng văn hóa mà ít quốc nào có được. Chúng ta cũng có nhiều di tích văn hóa, thắng cảnh đẹp với 1 kỳ quan thiên nhiên thế giới và 17 Di sản được Unesco công nhận. Thế nhưng nếu muốn xây dựng thương hiệu du lịch theo cách của Trung Quốc nghĩa là quảng bá cảnh đẹp, lịch sử qua việc xuất khẩu phim thì chúng ta không thể bởi Việt Nam chưa có ngành công nghiệp điện ảnh. Tạo một làn sóng hallyu như của Hàn Quốc lại càng là điều xa vời. Còn Nhật Bản – vốn là một quốc gia chiến tranh liên miên và đứng lên trở thành một trong những cường quốc phát triển nhất thế giới từ trong đau thương. Bởi vậy tinh thần tự cường, tinh thần chiến đấu như những chiến binh Samurai của Nhật về cơ bản được cả thế giới biết đến. Còn chúng ta vẫn là một nước đang phát triển và cần quá nhiều sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế vì vậy việc để thế giới biết đên một ý chí kiên cương, một nét văn hóa như samurai là điều không dễ. Nếu xét như vậy sẽ thấy lời khuyên của Philp Kotler không phải là một lời nói thiếu cơ sở, mang tính ngẫu nhiên.


Ẩm thực Việt Nam rất nổi tiếng trên thế giới và được các chuyên gia ẩm thực đánh giá cao. Món ăn của Việt Nam ít dầu, mỡ hơn của Trung Quốc, ít cay hơn của Thái Lan hay Hàn Quốc, ít thịt hơn các món ăn Châu Âu và luôn được chế biến cầu kỳ, cẩn thận đảm bảo dễ tiêu hóa sau khi ăn. Trong chế biến cũng như trang trí kết hợp gia vị cho các món ăn ứng dụng nguyên lý điều hòa Âm – Dương. Bên cạnh đó món ăn Việt Nam còn có tác dụng chữa bệnh...Nguyên liệu và thực phẩm chế biến các món ăn rất phong phú, đa dạng và đều là sản vật của thiên nhiên. Nền thương mại xuất khẩu thủy, hải sản của Việt Nam có uy tín trên thị trường quốc tế Rau, củ, quả, hạt có quanh năm và có những đặc sản đặc trưng theo vùng miền. Gạo, cà phê của Việt Nam không những đã có thương hiệu mà chúng ta còn là quốc gia đứng đầu thế giới về xuất khẩu. Bên cạnh đó, những gia vị để tạo ra các món ăn ngon cũng rất đa dạng, từ các loại rau (thơm, húng, tía tô, hành…), các loại củ (gừng, riềng), các loại quả (thảo quả, me, xoài, cà chua,…) đến các loại nước chấm (tương, nước mắm,…) đã tạo ra tính độc đáo của món ăn Việt Nam. Mỗi miền, mỗi vùng quê có những món ăn đặc sản do quy trình chế biến và kết hợp gia vị để tạo ra món ăn độc đáo, hấp dẫn…


Ẩm thực Việt ngày càng nổi tiếng trên thế giới, điều này được khẳng định bởi số lượng khách tham gia các fesival ẩm thực Việt Nam tổ chức tại nhiều quốc gia ngày càng lớn. Và tần suất tổ chức fesival ẩm thực của Việt Nam trên thị trường thế giới cũng đang gia tăng. Hơn 60% số lượng khách quốc tế khi được hỏi về món ăn Việt đều tỏ ra hài lòng và hứng thú. Nhiều du khách quốc tế đến Việt Nam đã đánh giá “Việt Nam là thiên đường ẩm thực” với những món ăn đặc sắc, hương vị thơm ngon không thể quên ở mỗi điểm đến. Cái độc đáo là ba miền ở Việt Nam là ba thiên đường của ẩm thực với những món ăn rất riêng, hương vị đặc sắc mang đậm chất vùng miền.

Đến Hà Nội không du khách nào có thể quên hương vị của phở, bún riêu cua, bún ốc, bún thang, xôi gà, chả cá Lã Vọng, bánh tôm hồ Tây, bánh cốm, các món nem cuốn. Ẩm thực miền Trung hấp dẫn du khách bởi các món bánh, món chè xứ Huế, mỳ Quảng, cao lầu…còn vùng đất Nam Bộ lại đặc trưng bởi các món lẩu, nướng từ thủy, hải sản với các loại cây trái sẵn có.


Người dân Việt Nam từ lâu đã không còn xa lạ với hình ảnh những người nước ngoài ngồi vỉa hè cầm đũa chỉ để thưởng thức một bát phở sáng hay bát bún ốc nóng khói nơi góc phố quen thuộc. Ngày càng nhiều đầu bếp nổi tiếng thế giới tìm đến Việt Nam vì mê hương vị món ăn Việt Nam, trong số đó có ông Didier Corlou người Pháp, bếp trưởng khách sạn Metropole Hà Nội rất thích dùng nước mắm để chế biến các món ăn. Ông cũng rất “mê” món phở của Việt Nam và đánh giá phở là một trong những món ăn ngon nhất thế giới, còn Hà Nội là một trong những thủ đô có nhiều món ăn ngon nhất thế giới. Ông Didier Corlou đã viết một cuốn sách giới thiệu các món ăn ngon nhất Việt Nam bằng tiếng Pháp để giới thiệu với bạn bè quốc tế.

Một số nhà nghiên cứu ẩm thực Việt Nam và nước ngoài đã nhận xét: “ các món ăn Việt Nam ngày càng hấp dẫn du khách bởi nguyên liệu chủ yếu là các loại rau, củ,quả, hạt, thủy, hải sản, không quá nhiều thịt như món Âu, ít dầu mỡ hơn các món Trung Quốc, ít cay hơn đồ ăn Thái Lan. Quan trọng hơn cả là các món đều nhiều rau xanh, trong trang trí và kết hợp gia vị đều hài hòa và có nước chấm riêng rất đặc trưng. Mỗi miền, mỗi vùng quê đều món ăn đặc sản, độc đáo, hấp dẫn. Rất nhiều nguyên liệu, gia vị món ăn của Việt Nam là cây thuốc có tác dụng chữa bệnh”.

Như vậy có thể thấy ẩm thực Việt hoàn toàn có thể giúp xây dựng thương hiệu du lịch Việt Nam, vấn đề chỉ là chúng ta có lựa chọn để xây dựng hình ảnh theo cách thức này và nếu có thì sẽ xây dựng một chiến lược hành động cụ thể như thế nào mà thôi.